ΕΡΕΥΝΑ-ΣΟΚ ΤΟΥ ΕΜΠ
150 ΤΟΝΟΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΕ ΕΤΟΙΜΟΡΡΟΠΟ ΚΤΙΡΙΟ ΣΤΟ ΛΑΥΡΙΟΟι επιστήμονες απευθύνουν δραματικό SOS για το κτίριο του Κονοφάγου στο Λαύριο, όπου βρίσκονται αποθηκευμένα τοξικά υλικά, όπως αρσενικό, κάδμιο και μόλυβδος. Το κτίριο είναι έτοιμο να... καταρρεύσει απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα τα δηλητήρια και απειλώντας χιλιάδες ζωές...
Τοξική βόμβα 150 τόνων άκρως επικίνδυνων ουσιών απειλεί την Αθήνα. Οι επιστήμονες απευθύνουν δραματικό SOS για το κτίριο του Κονοφάγου στο Λαύριο, όπου βρίσκονται αποθηκευμένα τοξικά, όπως αρσενικό, κάδμιο και μόλυβδος. Το κτίριο είναι έτοιμο να καταρρεύσει απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα τα δηλητήρια και απειλώντας χιλιάδες ζωές…
Τα απόβλητα, τα οποία προέρχονται από τα ορυχεία του Λαυρίου, είχαν αποθηκευτεί σε αυτό το κτίριο με πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Κονοφάγου το 1960, για να σταματήσουν οι θάνατοι από αυτά που θέριζαν τον πληθυσμό εκείνη την εποχή. Η λύση ήταν «προσωρινή», όμως 51 χρόνια μετά παραμένουν στο υπερσύγχρονο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο του Λαυρίου. Η ουσιαστική διαφορά με τότε είναι ότι το κτίριο καταρρέει...
Η έρευνα
Το δραματικό SOS στέλνει έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στην οποία εισηγητής ήταν ο διευθυντής του Εργαστηρίου Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής Δημήτρης Καλιαμπάκος, την οποία φέρνει στο φως η «PRESS Time». Σύμφωνα με αυτή, η εξυγίανση του κτιρίου Κονοφάγου είναι έργο άμεσης και ειδικής προτεραιότητας, καθώς οι συνέπειες από μια κατάρρευση θα είναι ανυπολόγιστες. Μέσα στο κτίριο είναι αποθηκευμένοι 9 τόνοι αρσενικό και 141 τόνοι μολύβδου, καδμίου και άλλων θανατηφόρων τοξικών ουσιών, οι οποίες είναι σε εξαιρετικά ευδιάλυτη μορφή πλέον.
Οι καθηγητές τονίζουν στην έρευνα ότι αν η τοξική βόμβα δεν απομακρυνθεί άμεσα από το ετοιμόρροπο κτίριο θα εξακολουθήσει να αποτελεί μια εξαιρετικά σοβαρή πηγή ρύπανσης για το οικοσύστημα επειδή η οι ρύποι διαχέονται μέσω των όμβριων υδάτων. Το κτίριο στην κατάσταση που βρίσκεται αποτελεί κεντρική πηγή αέριας ρύπανσης για την ευρύτερη περιοχή εξαιτίας της σκόνης που παρασύρεται.
Το διώροφο κτίριο, στο οποίο γινόταν το φιλτράρισμα των καπναερίων που προέκυπταν από τις μεταλλουργικές διεργασίες της Γαλλικής Εταιρίας Μεταλλείων Λαυρίου, είναι σήμερα μη λειτουργικό και μη επισκέψιμο. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, «η πιθανότητα να καταρρεύσει είναι υπολογίσιμη, καθώς οι βλάβες που έχει υποστεί έχουν τέτοιο χαρακτήρα, ένταση και έκταση που επηρεάζουν τη συνολική ευστάθεια του δομήματος. Σε μια τέτοια περίπτωση θα διαχυθούν πολύ μεγάλες ποσότητες εξαιρετικά επικίνδυνων ουσιών στο περιβάλλον. Οι συνέπειες από μια τέτοια κατάρρευση είναι ανυπολόγιστες».
Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι «το αρσενικό, σύμφωνα με τις μετρήσεις, παρουσιάζει εκπλυσιμότητα της τάξης των 2.000 mg, ενώ το όριο διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων σε χώρους είναι έως 25 mg/kg. Η τιμή εκπλυσιμότητας του καδμίου αγγίζει τα 3.000 mg/kg, ενώ θα έπρεπε να περιορίζεται στα 5 mg/kg. Είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα για την εξυγίανση του κτιρίου, άλλως ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον είναι άμεσος και πολύ υψηλός».
Στις μετρήσεις που πραγματοποίησε το ΕΜΠ καταγράφηκε αυξημένη συγκέντρωση ρύπων στην περιοχή γύρω από το κτίριο. Εάν το κτίριο καταρρεύσει, οι ουσίες δεν θα περιοριστούν στη γύρω περιοχή αλλά θα ξεχυθούν και θα δηλητηριάσουν όλη τη Λαυρεωτική.
Ο «Κονοφάγος» είναι ένα ετοιμόρροπο διώροφο κτίσμα, το οποίο έχει σοβαρές βλάβες και σημαντικές φθορές από το πέρασμα των χρόνων και όπως καταγράφεται στην έρευνα είναι έτοιμο να γκρεμιστεί. Όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, αν δεν απομακρυνθούν άμεσα τα τοξικά απόβλητα, μια τέτοια κατάρρευση θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες επιπτώσεις τόσο στην ανθρώπινη ζωή όσο και στο περιβάλλον.
Δηλητηριάσεις
Μόλις ολοκληρώθηκε η έρευνα του ΕΜΠ οι καθηγητές την έστειλαν στις αρμόδιες κυβερνητικές αρχές ζητώντας να ληφθούν άμεσα μέτρα. Τόνιζαν μάλιστα σε επιστολή που έστειλαν και στον πρωθυπουργό τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τον πληθυσμό.
Χαρακτηριστικές είναι οι μετρήσεις που έγιναν στους κατοίκους του Λαυρίου από το 1985 έως το 1998 και αποδεικνύουν κατά πόσο επηρεάζεται η υγεία τους όταν είναι εκτεθειμένοι στις θανατηφόρες τοξικές ουσίες. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, τα παιδιά που φοιτούσαν στο σχολείο του Λαυρίου που απείχε 500 μέτρα από το κτίριο Κονοφάγου είχαν υψηλά επίπεδα δηλητήριου στο αίμα τους.
Συγκεκριμένα, το 1985 σε όσα παιδιά έγινε εξέταση αίματος εντόπισαν ότι περιείχε μόλυβδο άνω των 20 μg/dl. Στο αίμα του 90% των ανηλίκων της περιοχής διαπιστώθηκε πως το 1987 υπήρχε περισσότερο από 10 μg/dl μόλυβδος. Στα ούρα ανηλίκων και ενηλίκων κατοίκων της περιοχής το 1991 μετρήθηκε μεγάλη ποσότητα αρσενικού.
Η απέκκριση δηλητηρίου ήταν μεγαλύτερη και από αυτή των κατοίκων στον Ασπρόπυργο. Τα παιδιά που κατοικούσαν στην Ελευσίνα το 1997 είχαν μέση τιμή μολύβδου στο αίμα τους 7,4 μg/dl, ενώ η μέτρηση που πραγματοποιήθηκε στα παιδιά της Λαυρεωτικής είχε αγγίξει τα 19 μg/dl. Οι γιατροί που μελετούσαν την υγεία των κατοίκων παρατήρησαν ότι μέχρι και το 1998 τα ούρα τους περιείχαν αρσενικό.
Όμως ο κίνδυνος είναι πιο άμεσος από αυτόν που περιγράφεται στις παραπάνω επιδημιολογικές μετρήσεις, καθώς αναφέρονται στους κατοίκους με μακροχρόνια έκθεση στα βαρέα μέταλλα. Σήμερα όμως οι κάτοικοι της Λαυρεωτικής είναι πιθανό να τα καταπιούν, αφού θα ξεχυθούν στην ατμόσφαιρα ως σωματίδια. Οι ποσότητες των δηλητηρίων που βρίσκονται στον «πύργο» είναι παραπάνω από αρκετές για να καλύψουν μεγάλη επιφάνεια της Αττικής και οι δόσεις που μπορεί να αποβούν μοιραίες πολύ μικρές. Αρκεί κάποιος να καταπιεί 100-200 χιλιοστά του γραμμαρίου αρσενικό για να πεθάνει αμέσως.
Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η κατάποση 500 χιλιοστών του γραμμαρίου μόλυβδου. Αν ο οργανισμός ενός ανθρώπου απορροφήσει 10 χιλιοστά του γραμμαρίου κάδμιο μπορεί να δηλητηριαστεί και να προκληθούν καταστροφικές βλάβες στο συκώτι και στα νεφρά, ενώ είναι από τις ουσίες που προκαλούν καρκίνο. Αν υπολογίσουμε τις δόσεις που μπορούν να αποφέρουν ακόμη και θάνατο σε όποιον τα καταπιεί, τότε οι 9 τόνοι αρσενικού απειλούν τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΨΑΧΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ
Έχασαν τα χαρτιά!
Η σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει το υπουργείο την υπόθεση είναι... πρωτόγνωρη. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας για το θέμα ζητήσαμε από το υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας περισσότερες λεπτομέρειες, όμως σταθήκαμε άτυχοι. Όπως μάθαμε, οι αρμόδιοι φορείς δεν... μπορούν να εντοπίσουν τη σχετική μελέτη του καθηγητή. Κι όμως, ο τέως πρύτανης του ΕΜΠ Κωνσταντίνος Μουτζούρης είχε στείλει το 2010 επιστολή στον υπουργό Μιχάλη Χρυσοχοΐδη αναλύοντας την πορεία των έργων που είχαν αναλάβει να φέρουν εις πέρας, όπως επίσης και αυτά που δεν έχουν ολοκληρωθεί.
Στο γράμμα προς τον υπουργό είχε επισημάνει την κρισιμότητα της κατάστασης παραθέτοντας μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία της έρευνας. Μεταξύ άλλων, ζητούσε από τον κ. Χρυσοχοΐδη τη βοήθειά του ώστε να ολοκληρωθεί γρήγορα το έργο. Όπως επισημαινόταν στην επιστολή, είναι η δεύτερη που έχει σταλεί από το ΕΜΠ, καθώς παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση στις γραφειοκρατικές διαδικασίες. «Θα θέλαμε να σας προσκαλέσουμε να επισκεφτείτε το ΤΠΠΛ και να σας ξεναγήσουμε στους χώρους των εγκατεστημένων επιχειρήσεων», αναφέρει στο τέλος ο κ. Μουτζούρης, όμως η πρότασή του παρέμεινε αναπάντητη.
Η κρισιμότητα της υπόθεσης δεν φαίνεται να αγγίζει του φορείς, τους οποίους οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει πολλές φορές, χωρίς όμως ανταπόκριση. «Συνεχώς παίρνουμε διαβεβαιώσεις κατανόησης για το επείγον του θέματος και ότι θα παρθούν τα αντίστοιχα μέτρα, αλλά η ανησυχία μας συνεχίζει γιατί δεν βλέπουμε να κινείται κάτι προς την κατεύθυνση αυτή», τονίζει στην «PRESS Time» ο διευθυντής του Εργαστηρίου Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής του ΕΜΠ, καθηγητής Δ. Καλιαμπάκος.
Το σχέδιο σωτηρίας
«Ξεκινήσαμε την προσπάθειά μας στο τέλος του 2008 και είμαστε αρχές του 2011, ενώ έχουν σταλεί επανειλημμένως γράμματα από το Πολυτεχνείο που φωνάζουν επείγον», αναφέρει ο καθηγητής του ΕΜΠ Δημήτρης Καλιαμπάκος. Ο υπόγειος αποθηκευτικός χώρος στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο του Λαυρίου έχει τελειοποιηθεί από το 2008 και ο μόνος λόγος που τα απόβλητα παραμένουν στον «Κονοφάγο» είναι η κολλημένη στη γραφειοκρατία χρηματοδότηση. «Η χρηματοδότηση θα διασφαλίσει στατικά το κτίριο ώστε οι εργαζόμενοι για την εξυγίανσή του να είναι προστατευμένοι», αναφέρει ο κ. Καλιαμπάκος.
Το Τεχνολογικό Πάρκο πληροί όλες τις προδιαγραφές για να φιλοξενήσει τέτοιου είδους απόβλητα. Πρόκειται για την κατασκευή ενός χώρου υγειονομικής ταφής ρυπασμένων εδαφών με όλες τις απαραίτητες τεχνικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Περίπου 40 μέτρα κάτω από τη γη υπάρχουν υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις με μοναδικό εξοπλισμό που σίγουρα εξασφαλίζουν να μη διαρρεύσουν σωματίδια στην ατμόσφαιρα που είναι ικανά να σκοτώσουν εκατοντάδες κατοίκους. Το πρωτοποριακό υπόγειο του Τεχνολογικού Πάρκου επεκτείνεται έως και 1.960 τετραγωνικά μέτρα και εκεί μπορούν να αποθηκευτούν μέχρι και 5.000 τόνοι επικίνδυνων χημικών ουσιών. Για την ανέγερση του έργου δαπανήθηκαν 2,5 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία προήλθαν από τη χρηματοδότηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητας 2000-2006. Όπως μας τόνισε ο καθηγητής Καλιαμπάκος, υπήρχαν και άλλοι τρόποι ώστε να καταρρεύσει το κτίριο χωρίς να ξεχυθούν στην ατμόσφαιρα οι θανατηφόρες ουσίες, όμως η δημιουργία του υπογείου στο ΤΠΠΛ ήταν η πιο «φθηνή» λύση. Το σχέδιο που εκπόνησαν είναι μοναδικό για την Ελλάδα και υπόσχεται ασφάλεια για τουλάχιστον 600 χρόνια.
-50 χρόνια είναι αποθηκευμένα στο κτίριο τα τοξικά υλικά
-141 τόνοι μολύβδου και καδμίου
-9 τόνοι αρσενικού
-100 χιλιοστά του γραμμαρίου αρσενικό σκοτώνουν έναν άνθρωπο
-500 χιλιοστά του γραμμαρίου μόλυβδου σκοτώνουν έναν άνθρωπο
-10 χιλιοστά του γραμμαρίου κάδμιο προκαλεί δηλητηρίαση και σοβαρές βλάβες σε συκώτι και νεφρούς. Έχει χαρακτηριστεί πιθανώς καρκινογόνο
-2,5 εκατομμύρια ευρώ κοστίζει το πρόγραμμα σωτηρίας